سیدشهاب سید محسنی
رییس انجمن متخصصان روابط عمومی
طرح روابط عمومی بومی یکی از موضوعاتی است که از چند دهه اخیر تا کنون پیرامون آن مباحث پراکنده ای از سوی صاحب نظران و اساتید ارایه شده است و بر ضرورت بومی سازی روابط عمومی در ایران تاکید شده است.واقعیت آن است که اکثر منابع علمی موجود روابط عمومی در کشور که بر اساس آن ساختار و تشکیلات واحد های روابط عمومی ازگذشته بنا شده است حاصل ادبیات نظری ترجمه شده خارجی است و بسیاری از نظریه ها و دیدگاه های مطروحه در آن با فرهنگ و ساختار اداری ایران تناسب و تطابق لازم را ندارند. برای مثال موضوعاتی نظیر روابط عمومی تجاری یا بازاریابی که در امریکا و اروپا به جهت توسعه روابط عمومی های خصوصی درآن کشورهااز رونق و پیشرفت بالایی برخوردار است طبیعی است در ایران که عمدتا فعالیت روابط عمومی ها، دولتی است هیچ تناسب و سنخیتی ندارند و نظریه های مربوط بدان نمی تواند راهگشای روابط عمومی های دولتی در ایران باشد، چرا که ماهیت کاری روابط عمومی در بخش دولتی با غیر دولتی ازابعاد مختلف متفاوت و نیازمند رویکرد جداگانه ای است. لذا به نظر می رسدباید بازنگری کلی برساختار،شرح وظایف وفعالیت های روابط عمومی در ایران متناسب با شاخصه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی در کشور داشت و این تحقق نخواهد یافت مگر آن که متولیان روابط عمومی دولتی در ایران با همکاری انجمن ها و موسسات تخصصی روابط عمومی و با اخذ نظر و مشاوره از اساتید و صاحب نظران این رشته نسبت به تهیه و تدوین الگوی بومی روابط عمومی ایرانی در کشور همت گماشته و خلاءها و کمبودهای حاصله در این زمینه را برطرف نمایند. بدیهی است در این بومی سازی روابط عمومی در کشور باید ضمن ایجاد دبیرخانه ای، کمیته ای علمی و مشاوره ای تشکیل و با فراهم آوردن آنچه از ادبیات نظری و علمی موجود روابط عمومی در کشوروجوددارد نسبت به ساماندهی و ساختارسازی جدیدی برای روابط عمومی در کشور اقدام شود، به عبارتی آن مباحث و نظریه های علمی روابط عمومی که با ساختار فرهنگی و ماهیت کاری روابط عمومی در ایران تطبیق دارد استفاده شده و آن موضوعات و دیدگاه های مغایربافرهنگ ورویکردهای ایرانی کنار گذاشته شودو آن ابعادی که نیاز به ترجمه و تعاریف و مفاهیم جدیدی برای روابط عمومی دارد توسط صاحب نظران و اندیشمندان ایرانی طراحی و تدوین شوند. خوشبختانه در یک سال اخیر توسط انجمن متخصصان روابط عمومی و موسسه آرمان روابط عمومی نسبت به تهیه بسته های اعتلای دانش روابط عمومی در ایران اهتمام خوبی به عمل آمده که به نوعی می تواند پایه و مبنای طراحی الگوی بومی روابط عمومی در ایران قلمداد شده و با تکمیل آن نسبت به این مهم اقدام گردد.
واژه اخلاق و کاربرد آن را زیاد شنیده و خوانده ایم . در زندگی روزمره ، خیلی کارهای دیگران را اخلاقی نمی دانیم و برعکس بسیاری از کارهای خود را اخلاقی می پنداریم . اگر فردی به دیگری دروغ بگوید او را بی اخلاق معرفی می کنیم ، تهمت ، توهین ، افترا و .... را بی اخلاقی می نامیم و از آن تبری می جوئیم .
هر حرفه ای هم هدفی اخلاقی دارد ، هدف اخلاق پزشکی ، تندرستی- حقوق ، عدالت و روابط عمومی ، هماهنگی ، صداقت و مردم داری است .
دانشجوی پزشکی وقتی فارغ التحصیل می شود و قرار است وارد حرفه طبابت شود سوگند می خورد که جزء برای سلامت و سعادت جامعه کار نکند ، امّا حرفه ی روابط عموی علی رغم حساسیت بالاتر فاقد چنین منشوری است و افراد کارهای خود را اخلاقی دانسته و توجیه می کنند .
کارکنان روابط عمومی وظایف متعددی بر عهده دارند که هر یک از این وظایف با اخلاق عجین شده است . آنها به عنوان حلقه ارتباطی مهمی در فرآیند ارتباطات تلقی می شوند که روابط دور را نزدیک و ابهام ها را برطرف می کنند . در سطح بالاتر ، مذاکره می کنند و به آنان اطمینان می دهند که عملکرد سازمان / شرکت ها نه فقط مبتنی بر منافع سازمان ، بلکه مبتنی بر منافع طرفین تنظیم شده است . البته همان طور که \"آیوی لی \" در سال 1926 خاطر نشان ساخت ، این امر همیشه کار آسانی نبوده است . او می گوید : \"زمانی که کارم را در این حرفه آغاز کردم ، دو راه برایم وجود داشت ، راه اوّل این که به مشتریانم مطالبی را بگویم که مایلند از من بشنوند ، این کار آنان را بسیار خشنود می ساخت ولی مرا به هدفم نزدیک نمی کرد ، راه دیگر این که بدون توجه به عقاید آنها آنچه را خودم فکر می کردم به آنها بگویم . اگر خطایی می کردم فوراً به اشتباه خود پی می بردم (1) بهر تقدیر امروز اخلاق حرفه ای با حرفه روابط عمومی پیوند خورده است و مایلم به عنوان یک مدیر روابط عمومی در این یادداشت کوتاه به جای کلی گویی و نصیحت اخلاقی ، مصداق های کار \"غیر اخلاقی \"در روابط عمومی را یاد آوری کنم ، باشد که همه ما با پرهیز از آن در جهت توسعه اخلاق کوشا باشیم .
مهمترین مصداقهای امور غیر اخلاقی در روابط عمومی :
1- پاسخ به کارهای غیر ضرور .
اگر یک روابط عمومی به اموری بپردازد که برای مردم و سازمان هیچگونه منفعتی نداشته باشد ، کار غیر اخلاقی کرده است ، به عنوان مثال ، اسپانسری بدون تأثیر ، حضور در نمایشگاه برای رضایت دوستان یا مقامات بالاتر ، پخش تیزر تبلیغاتی بدون در نظر گرفتن زمان و اثر آن ،انتشارات غیر ضرور وبسیاری کارهای دیگر ........
2- ناکارآمدی ( بی کفایتی )
روابط عمومی حرفه ای است که در کشورهای غربی به دلیل منافع آن و در کشور ما به دلیل ساختار نامناسب ، جمع زیادی به دور آن جمع شده اند و امروز بخش عمده ای از کارهای این رشته توسط افراد فاقد توانایی و صلاحیت حرفه ای ارائه می شود . برخی افکار قالبی وجود دارد که خاطر نشان می سازد \"موسسات روابط عمومی به هیچ عنوان به یک مجموعه مهارت یا خدمات ماهرانه نیازی ندارند ، آنها تنها نیازمند متقاعد ساختن مدیران به اثبات خدمات ماهرانه و تواناهایی خود هستند .
این دیدگاه و پذیرش مسوولیت در روابط عمومی ، بدون دانش و تخصص کافی ، یک اقدام \"غیر اخلاقی \"محسوب می شود وعلاوه بر اینکه اعتماد عمومی را نسبت به این حرفه به مخاطره می
اندازد ، بلکه سازمان ها را هم در نزد افکار عمومی بی اعتبار می سازد . بنابر این همانگونه که ما کارشناسان روابط عمومی هرگز وارد رشته های غیر تخصصی نمی شویم ، انتظار داریم که دیگران هم به حوزهای که تخصص ندارند ورود نکنند ،.
3- دروغ
روابط عمومی نه برای خود و نه برای مدیر ، بلکه برای حرفه ی خود و در چارچوب وظایف حرفه ای عمل می کند . لذا انتشار هرگونه اخبار نادرست ، تحریف و بزرگنمایی ،غیر اخلاقی تلقی می شود و باید از آن پرهیز کند . روابط عمومی باید در انتشار مطالب ، جوابیه ها و اخباری که برای رسانه ها ارسال می کند ، دقت لازم را داشته باشد تا مبادا احساسات ، منافع شخصی و زیاده خواهی به اخلاق حرفه ای غلبه کند .
4- نتایج غیر قابل تضمین
اکثر کارکنان حرفه ای روابط عمومی این اصل را پذیرفته اند که وعده های دروغین برای غلبه بر رقیب ، اقدام نادرستی است . وعده های دروغین نه تنها مانع مراجعه مجدد مشتریان می شود ، بلکه انتظاراتی ایجاد می کند که درصورت برآورده نشدن ، قابل پیگرد قانونی ست . به عنوان مثال ، بسیاری از تبلیغاتی که به منظور جذب مشتریان توسط موسسات آمادگی کنکور انجام می شود در این دسته جا می گیرند .
کارشناسان حرفه ای روابط عمومی بر این باورند که فعالیت بر پایه حق الزحمه های احتمالی ، اقدامی غیر اخلاقی است ، حتی اگر قانون آن را ممنوع نکرده باشد . زیرا به نظر آنها دستمزد بر پایه پیامدهای خاص ، بسیار مشابه تضمین پیامدهاست . بنابراین یک روابط عمومی اخلاقی حقوق و مزایای خود را بر اساس تلاش و مهارت خود دریافت می کند.
5- تضاد منافع
کارمند روابط عمومی در همه حال کارمند روابط عمومی است و باید اخلاق حرفه ی خود را رعایت کند . فرض کنید ، بنده مدیر روابط عمومی شرکت مخابرات ایران ، با توجه به شرایط ویژه کشور تصمیم می گیرم به مدّت 2 ماه تبلیغات فروش سیم کارت را متوقف کنم . اما در کنار کار حرفه ای روابط عمومی ، مشاور یک شرکت تبلیغاتی هم هستم . منافع آن شرکت تبلیغاتی ایجاب می کند ، که تبلیغات مخابرات ادامه یابد . وظیفه اخلاقی من چیست ؟ در زمان تضاد منافع ، روابط عمومی باید به سیاست های شرکت خود پایبند باشد و از هرگونه اقدامی غیر از آن دوری کند . کار اخلاقی همین است . انتخاب با شماست .
درخواست های متضاد شامل موقعیت های دیگری نیز می شود که هر یک در جای خود نیازمند توجه ای ویژه است . به عنوان مثال،پذیرش مدیریت روابط عمومی در جایی که خود با آن مخالفید نیز\"پذیرش غیر اخلاقی \"تلقی می شود. این امر در امور سیاسی بیشتر دیده می شود.
6- مشتری ربایی
در میان شرکت های خصوصی و بانک ها ، جلب مشتریان یکی از مهمترین موضوعاتی است که در فضای رقابتی روز به روز بیشتر می شود. در زمینه مشتری ربایی، برخی شرکت ها ، انصاف و برخی دیگر اخلاق و سایرین نیز هیچکدام را توصیه می کنند . امّا ، اخلاق حرفه ی روابط عمومی به ما می گوید : \"عضو این حرفه نباید عمداً به اعتبار حرفه ای یا فعالیت کارمندان دیگر ضرری برساند \" (2)
امّا توصیه اخلاقی هم همین است و در عمل ، شاید بهترین قانون راهنما برای حرفه ای ها در این خصوص همین قانون آشنا باشد \"با دیگران چنان رفتار کن که آنان را مجبور کرده ای با خودت رفتار کنند . \"
7-در خدمت سازمان یا مردم بودن
همواره یک سئوال برای حرفه ای های روابط عمومی کمتر پاسخ صریح و روشنی داشته است. سوال این است :
کارمند روابط عمومی برای چه کسی کار می کند ؟ برای کسی که حقوقش را پرداخت می کند یا مردم ؟ در پاسخ به این سوال باید گفت ، کارمندان روابط عمومی بر سر دو راهی قرار ندارند ، بلکه آنها در پنج راهی قرار دارند که باید یکی را در اولویت قرار دهند . این پنج گزینه عبارتند از : 1- خدمت به مردم ، 2- خدمت به مشتری ، 3- خدمت به کار فرما ، 4- خدمت به حرفه ، 5- خدمت به جامعه
اخلاق حرفه ای گزینه 4 را انتخاب می کند . کار روابط عمومی نه برای سازمان است و نه برای مردم . بلکه برای هر دو است و حرفه ای بودن در این حوزه به آن معنی است که کارمند روابط عمومی می تواند تشخیص دهد چه اعمالی انجام دهد که هم مردم و هم سازمان به اهداف خود برسند . \"الگوی دو سویه همسنگ گرونیک وهانت \"ما را در این زمینه بیشتر راهنمایی می کند .
این مقاله را با ذکر نکاتی اخلاقی از آیین نامه \"آتن \"به پایان می برم و امیدوارم با به کار بستن این اصول در توسعه روابط عمومی اخلاقی پیشگام باشیم :
روابط عمومی باید موازین زیر را به کار بندد :
الف – کمک کردن به ایجاد شرایط اخلاقی و فرهنگی
ب – فراهم آوردن الگو و کانال های ارتباطی از طریق ترویج آزادانه اطلاعات
ج – محترم شمردن اصول و قوانین اخلاقی اعلامیه جهانی حقوق بشر
د – توجه داشتن به ارزش انسان و حمایت از آن
ﻫ - به انجام رساندن همه وظایف با صداقت و پرهیز از نادرستی و ایجاد ابهام
روابط عمومی باید از موارد ذیل اجتناب کند :
الف – کم اهمیت شمردن حقیقت نسبت به دیگر نیازها
ب- انتشار اطلاعاتی که بر مبنای وقایع درست و قابل اثبات بنا نشده اند .
ج – شرکت در اقدامات مخاطره آمیز و غیر اخلاقی
یقیناً همه این دستورالعمل ها به نظر آشنا می رسند . چرا که اصول مهمی همچون صداقت ، درستی ، احترام ، ادب و رفتار درست را در همه قوانین و منابع دینی و اسلامی می توان یافت . /ا
_____________________________________________________________________________________
1- اخلاق در روابط عمومی ، فیلیپ سیب ، ترجمه عباس قنبری ، ص
2- بند 14 آیین نامه انجمن روابط عمومی آمریکا
با توجه به این مطلب که چهره هر سازمان را در روابط عمومی آن می توان دید و عنایت به این مطلب که فعالیتهای روابط عمومی بر تمامی فعالیتهای سازمان تاثیر گذار است،نقش روابط عمومی ها در شناسایی سازمان بسیار مهم است.
* از مهمترین اقدامات روابط عمومی در داخل سازمان ، انتشار نشریه داخلی ، سازماندهی نظام پیشنهادها ، راهنمایی ارباب رجوع ، مشارکت در غم و شادی کارکنان ، برگزاری مراسم مختلف ، اطلاع رسانی به مسوولان سازمان و سنجش افکار ، نصب صندوق انتقادات و پیشنهادها عمومی است .
* استفاده از اینترنت و فن آوری های نوین تجهیزات قدرتمندی را در اختیار روابط عمومی ها قرار داده و پدیده اینترنت آنچنان دنیای روابط عمومی را متحول کرده است که عده ای معتقدند اگر به شبکه متصل نیستید حیات ندارید.
- گرچه اطلاع رسانی از ویژگی های روابط عمومی کارآمد است ، آنچه اولویت بیشتری دارد اطلاع یابی است.روابط عمومی ها باید به دنبال خبر بدوند نه اینکه منتظر خبر بمانند.
- توجه به بازتاب اخبار و بازخورد رسانه ها و مردم از طریق نظرسنجی ها توسط روابط عمومی بسیار ضروری است.
- خبرهایی که در رادیو و تلویزیون منعکس می شوند ، جذابتر از خبرهایی هستند که بر روی کاغذ درج می شوند.
- ارسال کارت تبریک به رسانه ها را به مناسبت سالروز تاسیس یا شروع سال نو جدی بگیرید.
- روابط عمومی ها در مواردی که از نظر خبری فعال نیستند باید با استفاده از تشابه ، تعارض ، تعمیم ، تولید شبه رویداد و... دست به تولید اخبار ابتکاری زده و از شیوه های تخصصی تولید خبر بهره ببرند .
- هرچه شناخت روابط عمومی ها از خبر بیشتر و از نیازها و حساسیتهای مخاطب اگاهتر باشند توفیق بیشتری در تهیه و نگارش متن خبربه دست خواهند آورد
. -تشکیل کمیته همیاری برای برطرف کردن مشکلات شخصی و خانوادگی کارکنان زیباترین و انسانی ترین کار روابط عمومی ها به شمار می رود.
- روابط عمومی ها باید خوش برخورد و خوش پوش ، اجتماعی و مودب ، پرحوصله و معقول ، صادق و صمیمی ، مبتکر و خلاق و مطلع از کار با وسایل ارتباط جمعی باشند.
-برقراری ارتباط با همکاران و استفاده از تجربیات شاغلین روابط عمومی ادارات و رسانه ها عامل مهمی درموفقیت روابط عمومی ها است .
- مطالعه مستمر در زمینه های مختلف و پشتوانه علمی غنی عامل مهمی در موفقیت روابط عمومی است . تشکیل کتابخانه تخصصی روابط عمومی و اشتراک نشریات تخصصی لازمه کار روابط عمومی است.
- روابط عمومی باید زبان کارکنان وسخنگوی آنان بوده و در مقابل، خواستهای مدیران سازمان را به کارکنان منتقل نماید.
-جلوگیری از مصرف هزینه های غیر ضروری به ویژه در بخش تبلیغات و برگزاری نمایشگاه عامل مهمی در باور کردن برنامه های سازمان است.
+ نوشته شده در جمعه 31 اردیبهشت1389ساعت توسط آبانگاه | 8 نظر
وظایف روابط عمومی
در یک سازمان روابط عمومی وظایف مهمی را بر عهده دارد که مهمترین آنها عبارتند از :
- برقراری حسن ارتباط بین مردم و واحدهای سازمان از طریق دریافت پیشنهادها، انتقادها و نقطه نظرات به منظور انعکاس آن به مسوولان و بالعکس.
ـ همکاری با واحد مربوطه به منظور بکارگیری فناوریهای نوین اطلاعاتی در راستای تحقق دولت الکترونیکی.
ـ برقراری ارتباط مستمر با رسانه های گروهی و خبرگزاری ها به منظور انعکاس تشریح فعالیتها و برنامه ها و اقدامات سازمان
ــ برقراری حسن ارتباط بین کارکنان وزارت بازرگانی از طریق انعکاس نظرها و پیشنهادهای آنها به مقامات ذیربط.
ـ ایجاد ارتباط با روابط عمومی سازمانهای وابسته به منظور تبادل اخبار و اطلاعات و بررسی نشریات، کتب و مقالات و اجرای برنامه های تبلیغاتی مشترک از طرف آنها به منظور انجام هماهنگی های لازم.
ـ تهیه و انتشار جزوات و نشریه های اطلاعاتی و خبری و پوسترهای تبلیغاتی طبق ضوابط موجود از طریق بکارگیری فناوریهای نوین اطلاعات.
ـ بررسی و استخراج مطالب و تهیه متون لازم از بولتن های منتشره توسط سازمانها و ارگانها در رابطه با مسایل اقتصادی و بازرگانی.
ـ دسته بندی جراید، مطبوعات و نشریات در ارتباط با مسایل اقتصادی و بازرگانی به منظور گردآوری اخبار و اطلاعات و گزارشهای لازم در این زمینه و نگهداری در آرشیو و تلاش جهت بکارگیری فناوریهای نوین اطلاعاتی.
ـ اجرای طرحهای لازم به منظور تنظیم گزارشها و اطلاعیه های مختلف جهت آگاهی افکار عمومی از پیشرفت های وزارت بازرگانی.
ـ برنامه ریزی و انجام کلیه اقدامات به منظور فراهم نمودن متن مصاحبه ها، سمینارها، کنفرانسها، بازدیدها و جلسات عمومی مربوط به وزارتخانه.
ـ فراهم نمودن امکانات برگزاری مراسم سخنرانیها، جشن ها و فعالیتهای مذهبی و ملی و ... در سازمان
ـ انجام کلیه امور تشریفاتی و استقبال و بدرقه میهمانان سازمان
ـ تنظیم برنامه مسافرت و بازدیدهای رسمی هیأت ها و مقامات خارجی.
ـ اداره امور کتابخانه و آرشیو اطلاعاتی و مطبوعاتی و ایجاد بانک اطلاعاتی در زمینه موجودی کتابها، نشریات، روزنامه ها و ...
ـ انجام امور خطاطی و طراحی در زمینه های تبلیغاتی و انتشاراتی.
ـ تهیه عکس، اسلاید و فیلم و گزارشهای خبری از فعالیتهای وزارت بازرگانی و ایجاد آرشیو سمعی و بصری.
ـ انجام همکاری با واحد مربوطه به منظور ایجاد شبکه الکترونیکی ارتباطی بین واحدهای وزارتخانه و سازمانهای تابعه و سایر دستگاهها جهت تسریع در انعکاس خبرها و فعالیتها